Varanassi, openbaar crematorium en zwembad in één!

Hallo hallo, daar zijn we weer…

Ons verlanglijstje was dit jaar niet meer zo heel erg lang, omdat we vorig jaar natuurlijk al heel veel gezien hadden. En dan hebben we nu ook nog het geluk dat we twee dingen in hetzelfde weekend konden “afstrepen”. Na op vrijdagavond de bruiloft te hebben meegemaakt (zie vorige update) ging zaterdag om 4 uur in de ochtend de wekker voor de vlucht naar Varanasi (je moet iets voor je verlanglijstje over hebben…). Na alle perikelen op het vliegveld weer te hebben volbracht (daarover alleen al kun je boekwerk op zich over schrijven) kwamen we rond een uur of 9 in Varanasi aan. Dit weekend zijn we met Tim en Linda op pad en we waren eigenlijk alle vier ontzettend benieuwd naar wat ons te wachten stond. De verhalen zijn namelijk nogal uiteenlopend, de een vindt het prachtig en de ander vindt het luguber en houdt er een trauma aan over. Nou, we waren klaar om onze eigen mening te vormen.

Het eerste wat gelijk opviel op weg van het vliegveld naar het hotel is dat dit een stad is waar gefietst wordt. Dat hebben we tot nu toe niet veel gezien in India, de wegen en het verkeer zijn er ook totaal ongeschikt voor en het risico om een fietstocht niet te overleven is redelijk groot. Zo niet in Varanasi, hier wordt vrolijk rondgefietst. Iets wat je hele leven normaal is, valt je binnen enkele seconden op als je zo lang in India verblijft.

Omdat we niet heel lang de tijd hebben in Varanasi (alleen de zaterdag en de zondag), gaan we na aankomst in het hotel eerst eens even wat eten om tijdens het eten een plan-de-campagne te maken voor de bezichtigingen. In Varanasi draait het eigenlijk allemaal hoofdzakelijk om 2 dingen, namelijk de rivier de Ganges en de openbare crematies van overledenen (die dan vervolgens ook weer de rivier ingeschoven worden). We besluiten om via de hotel conciërge de tripjes te regelen, namelijk een boottocht over de Ganges tegen zonsondergang op zaterdag en een tweede boottocht en wandeling op zondagochtend. Het verschil is dat we ’s avonds de ceremonies en crematies kunnen zien en ’s ochtends de grote hoeveelheid mensen die hun zondag in de rivier doorbrengen, wassen, spelen, feesten etc.

Dus dat betekent dat we eerst nog even tijd over hebben om aan het zwembad te liggen. Dat hebben we wel nodig, want om 12 uur naar bed en om half 4 weer op, da’s nie best… Dus lekker relaxen tot 4 uur 's middags en dan worden we door de taxi naar de plaats van bestemming gebracht: de rivier de Ganges. Over de rivier doen allerlei wilde verhalen en we weten eigenlijk niet wat waar is en wat niet. Zo zou de rivier een van de smerigste rivieren ter wereld zijn, of volgens recent onderzoek toch ook weer niet… Zo zouden er van tijd tot tijd lijken drijven op de rivier… Zo zouden er Aghori’s langs de waterkant leven die drijvende lichamen uit de rivier halen en opeten… Tijd om maar eens even met eigen ogen te zien wat er allemaal gaande is. Omdat het openbaar cremeren iets is wat al eeuwenlang bij deze stad hoort (leuk feitje: Varanasi behoort tot de oudste steden van de wereld!!), is het niet zozeer een toeristische “attractie”, maar iets wat bij het dagelijks leven hoort. OK, door de hoeveelheid toeristen, wordt er natuurlijk wel brood aan verdiend… Mensen vinden het hier een eer om in Varanasi gecremeerd te worden, ondanks het feit dat ze daarbij door iedereen bekeken worden. Ze weten namelijk zeker dat als ze in Varanasi gecremeerd worden, ze direct naar de hemel gaan en niet in de recycling modus van reïncarnatie blijven.

De gids is een leuke vent die meteen enthousiast gaat vertellen wat er allemaal te zien is en wat we allemaal kunnen doen. We besluiten om eerst te gaan varen en daarna op de kant ook nog de ceremonie te bekijken. In een roeiboot (ja, 1 iele man roeit onze boot met in totaal 5 volwassenen erin) gaan we eerst naar de crematieplekken. Van een afstandje kun je de vuren al zien. Tot een bepaald punt kun je foto’s maken (de omgeving bij de rivier is namelijk waanzinnig mooi, inclusief de op afstand brandende vuren), maar dichterbij is het uit respect voor de overledenen en familie not-done om foto’s te maken. Dat snappen we natuurlijk, geen van ons was ook van plan om foto’s te maken van de brandstapels en de klaarliggende lijken! Maar blijkbaar zijn er toch ook toeristen die dat niet snappen en vandaar de instructie vooraf…

Als we weten dat we naar de bewuste verbrandingsplaatsen varen, denkt iedereen toch wel even "Dit is het, nu gaan we het zien..."dit is toch waarvoor je naar Varanasi gaat, even met de neus op de feiten gedrukt worden van de vergankelijkheid van het leven. Eenmaal aangekomen bij de bewuste plaats, is het eigenlijk totaal niet zo erg als dat we allemaal hadden gedacht. Ja, er liggen lijken van overledenen klaar om verbrand te worden… Ja, je ziet af en toe wat ledematen uit de brandstapels steken… Ja, je weet wat er allemaal gaande is daar… Maar toch, omdat iedereen er in deze stad zo natuurlijk mee omgaat, zo ook onze gids, valt het allemaal makkelijk te relativeren. Eigenlijk is het best wel mooi wat hier gebeurt. De mensen liggen klaar op de trappen voor hun laatste reis, keurig afgedekt met kleurrijke doeken. Daarna worden ze eerst gewassen in de rivier, waarna ze 30 minuten te drogen worden gelegd (ja echt…). Ondertussen wordt het hout opgestapeld en zodra dat klaar is, worden de laatste rituelen uitgevoerd. Daarna gaan de mensen op de stapel en steekt de meest nabij staande man van de familie (man/vader of oudste zoon) het vuur aan. We hadden vooraf wel verwacht dat er een onaangename geur zou hangen, immers, als je jezelf verbrand of haren aansteekt dan ruikt dat niet echt fris. Maar onze gids weet te vertellen dat door de soorten hout die men kan gebruiken, wordt de geur van de lijken gemaskeerd. Dus het enige wat je ruikt is hout.

We kijken hier lang naar wat er allemaal gaande is. De gids verteld ondertussen wat elk ritueel betekent, wat de kosten van de crematies zijn, wie welke rol vervult, en ja, ook hij wil hier gecremeerd worden. En dan blijkt dat het spreekwoord “de een z’n dood is de ander z’n brood” hier zo’n beetje is uitgevonden. Er is namelijk een opzichter in de stad die verantwoordelijk is voor alle crematies en het gaande houden van de heilige vuur (een altijd brandend vuur dat wordt gebruikt om de houtstapels aan te steken. En aangezien de crematies niet echt goedkoop zijn (hangt ook van de houtsoort af), verdient deze man een royaal inkomen. De crematies kosten gemiddeld tussen de 5,000 en 200,000 rupees (delen door 80). Ok, dit is bij ons natuurlijk niet anders, alleen wordt je in Nederland niet zo met je neus op de feiten gedrukt, omdat het allemaal geregeld wordt door een begrafenisondernemer. Dus tot zover niets schokkends. Wat wel schokkend is, is dat we de betreffende man even later op een boot zien liggen bij de waterkant. Voor de typerende beeldvorming: laten we zeggen dat meneer walrus er goedverzorgd bij lag op de boot. We vragen onze gids wat hij aan het doen is. En dan wijst onze gids op de berg as die langs de waterlijn ligt en de mannen die daar aan het werk lijken te zijn. Wat blijkt, veel gecremeerde overledenen hebben natuurlijk nog iets van waarde aan hun lichaam zitten. Gouden tanden, gouden oorbellen, gouden piercings en andere sieraden… En juist dat is waar de opzichter nog een extra zakcentje mee kan verdienen. Dus zijn “werknemers/slaafjes” staan tot heuphoogte in het water met een zeef, om alle as die op de kant ligt te zeven op goud en edelstenen. En de man ligt fijn toezicht te houden om te voorkomen dat zijn vertrouwde werknemers er niet met de waardevolle spullen vandoor gaan. Komt ons redelijk respectloos over in alle opzichten, maar ook dat hoort bij het dagelijks leven hier…

Na het bezichtigen van de crematieplekken, gaan we terug naar de kade, waar we de dagelijkse ceremonie zullen aanschouwen. 2 x 7 mannen zullen de ceremonie uitvoeren onder begeleiding van klokken, trommels en andere muziek. De hoeveelheid bootjes op het water wordt ondertussen zo groot, dat alle verkopers gewoon van bootje naar bootje kunnen lopen. Ze verkopen onder andere bloemenkaarsjes, die je kunt aansteken en op het water loslaten onder het doen van een wens. Leuk om te zien is dat de rivier langzaam verandert in een kaarsjeszee. Ook wij nemen natuurlijk aan deze traditie deel. En na een half uurtje te hebben gekeken naar de ceremonie, is het tijd om weer aan land te gaan. Daar kunnen we de ceremonie nog even van heel dichtbij zien (te midden van het grote publiek), waarna onze “cruise by sunset” er echt op zit. Een indrukwekkende eerste dag!! ’s Avonds nog even lekker eten met goede curries, brood en rijst en dan redelijk vroeg naar bed. 1, omdat we nog moe zijn van het vroege opstaan, en 2, omdat we de volgende dag wederom zo vroeg op moeten. Om half 5 de volgende ochtend gaan we namelijk weer het water op met de gids.

De volgende ochtend vroeg rijden we weer naar de Ganges. Voor de zekerheid heeft Jeroen zijn zwembroek aangedaan, want de vorige avond tijdens het varen en rondkijken is er een gedachte bij hem opgekomen. Of deze gedachte ook uitgevoerd gaat worden, dat zullen we vanochtend maar eens gaan bezien.

De gids staat alweer op ons te wachten. Vanochtend zullen we gaan kijken naar de zondagsrituelen van de duizenden Indiërs die hier komen baden, spelen, zwemmen, eten en drinken. Dus we varen langs de kust van de rivier kijkend naar al deze mensen. En ondertussen heldert onze gids een en ander voor ons op. Ja, er worden lijken in de rivier “begraven”. Zwangere vrouwen, kinderen en gehandicapten mogelijk namelijk niet gecremeerd worden. Dus die worden aan zware stenen gezonken in de rivier. En daar komt meteen ook het verhaal over de drijvende lijken vandaan. Heel soms gebeurt het namelijk dat vissen de touwen doorknagen, of dat de touwen verrotten voordat het lijk vergaan is. Als de preparatie van de lijkt op dat moment niet goed is gedaan (lees: kleine gaatjes maken in een lijk om de lucht te laten ontsnappen), ja, dan komt zo’n lijk bovendrijven. Maar om alles in perspectief te plaatsen: onze gids is opgegroeid in Varanasi en is bijna elke dag op het water, maar hij heeft ooit 1 keer in zijn leven een drijvend lijk gezien. En laat dat nu precies zijn toen hij met vrienden aan het eten was op de rivier. Nee, die stank zal hij nooit meer vergeten… Daarnaast legt hij ook uit hoe het nu precies zit met de Aghori’s. Het zijn geen lijkeneters zoals in de rest van India wel eens beweerd wordt. Het zijn gelovigen die (vaak stoned van Hasj en Marihuana) rituelen uitvoeren bij de doden, ermee praten, en vooral bij de (goed)gelovige medemens veel bewondering krijgt.

Zoals gezegd, er was nog die ene gedachte in Jeroen’s hoofd. De vorige dag hadden we namelijk al gezien dat de rivier eigenlijk helemaal niet zo goor is als dat beweerd wordt. Er zwemmen ook heel erg veel vissen in de rivier. Ja, natuurlijk wordt er as in gegooid, maar dat zorgt vooral voor “smerigheid” langs de kant. Meer midden in de rivier en aan de overkant staat een goede stroming en is het water erg helder. Dus nu we er toch zijn, kunnen we eigenlijk net zo goed het water inspringen. De vorige dag had Tim nog een grote mond. “Ja, vet, gaan we doen”. Maar vanochtend stond hij toch echt klaar zonder zwembroek. Onze gids vond het toch ook wel een goed plan om even te gaan zwemmen. Nog even inpraten op Tim (“kom op, Je bent er maar 1 keer!!”), en dan gaan de drie mannen het water in. Eerlijk is eerlijk, Linda en Edith hadden het ook gedaan, ware het niet dat ze met hun volledige kleding in het water moesten (bikini is natuurlijk not-done), en aangezien we na de boottocht nog een paar uur gingen rondlopen in de stad… Dus zo gezegd zo gedaan, 15 minuten lekker zwemmen in de Ganga river!!!! Dit betekent dat we vanaf nu ook gezegende mensen zijn. Weer een ervaring rijker en hoeveel toeristen kunnen nu zeggen dat ze echt in de Ganges gezwommen hebben? Overigens kregen we al snel van het thuisfront de vraag of dat we een doodswens hebben, maar als je de kans hebt moet je toch zoveel mogelijk proberen in leven... :)

Na het varen gaan we weer aan land. Daar gaan we een wandeltocht maken door het gebied naast de rivier. En ja hoor, de eerste plaats waar hij ons naartoe loodst is waar de crematies gedaan worden. Daar waar er gisteren nog een meter of 30-50 water tussen zat, staan we er nu opeens met onze neus bovenop. Dat zag vooral Linda even niet aankomen… En toch ook deze keer weer, meer indrukwekkend dat schokkend. Geen vieze geuren, gewoon houtgeur. En het is echt lopende bandwerk. Rond de 200 crematies per dag!! We lopen vervolgens verder naar het commerciële gebied met allemaal winkeltjes die gebruiksvoorwerpen voor de crematies verkopen, zoals geurige kruiden, lijkdoeken, hout, van alles en nog wat. En ondertussen worden de straatjes steeds smaller, totdat er nauwelijks 2 mensen naast elkaar kunnen en de hoeveelheid geuren je tegemoet komt. Afval, koeien, kruiden, wierrook etc. Dit zijn toch wel de mooie dingen van India.

Ondertussen nog even oppassen voor alle overblijfsels van koeienbezoek. Is het nu “Shit from holy cow”, of “holy shit from cow”??? Onze gids weet het ook niet meer precies…

Na onze wandeltocht door de smalle straatjes van Varanasi gaan we weer terug naar het hotel. Daar kunnen we nog lekker een halve middag aan het zwembad liggen totdat we naar het vliegveld gaan. Aan het einde van de middag nog een opmerkelijke gebeurtenis. Er lijkt wel een stof- of zandstorm over Varanasi aan te komen. Hij komt snel op en Tim maakt nog een grap dat alle crematie as in de stad overwaait. Nadat Tim en Linda vast zijn gaan douchen, blijven wij nog even bij het zwembad, maar als er ook stukjes zwart/bruin naar beneden komen, lijkt het erop dat Tim met zijn opmerking over de as toch dichterbij de waarheid zit dan grappig… Snel naar binnen dus!!

Het einde van weer een mooie ervaring!! Het was een leuk weekend in goed gezelschap.